Vuk danas često ima reputaciju “zle” životinje i smatra se da je štetočina. To je delom zbog toga što lovi stoku i na taj način čini štetu stočarima, a delom jer smeta lovcima zbog toga što se hrani divljim papkarima od značaja za lovstvo.
Viševekovno nadmetanje čoveka i vuka za isti plen, dovelo je do toga da je vuk okarakterisan kao metafora zla u pričama i legendama, ali i do masovnog lova na vukove tokom 19. i 20. veka. U nekim zemljama poput SAD i Velike Britanije, vuk je bio praktično istrebljen.
Tokom 21. veka, razvojem ekološke nauke i boljim razumevanjem nemerljivo velikog ekološkog, kulturnog i duhovnog značaja vuka, u mnogim državama sprovedeni su programi reintrodukcije, odnosno povratka vuka u prirodu. Uprkos tome, za veliki broj ljudi, naročito onih koji se bave stočarstvom ili lovom, vuk je i danas štetočina, a zaštita vukova je kontroverzna tema.
Štetočina ili blago prirode: status vuka u Srbiji
Vuk je zaštićen međunarodnim konvencijama, poput Bernske konvencije o zaštiti evropske divlje faune i flore i prirodnih staništa i Konvencije o biološkoj raznovrsnosti, koje je Srbija potpisala. Na osnovu Pravilnika o proglašenju lovostajem zaštićenih vrsta divljači, vuk je proglašen vrstom divljači koja je zaštićena upravo lovostajem. Potpuno je zaštićen samo u Vojvodini.
Ipak, lov na vuka ima dugu tradiciju u Srbiji. Sa opravdanjem da je potrebno kontrolisati populaciju vuka lovom jer on uništava „plemenitu“ divljač poput srndaća, jelena i drugih papkara, lovačka udruženja organizuju hajke na vukove, poznate kao “Vuku u pohode”, “Dani vuka” ili “Susret sa vukom”.
Pohodi su organizovani od strane lovačkih udruženja koja prate broj vukova, prema čemu određuju broj koji može biti odstreljen. Međutim, pouzdanost podataka na osnovu kojih se planira izlov je upitna, a poseban problem je to što na nivou Srbije ne postoji plan upravljanja populacijama vuka.
Da li vuk i stočar mogu biti prijatelji?
Stočari imaju pravo da se obrate državi radi nadoknade štete od napada vuka na stoku, ali samo “ukoliko su obezbedili svoja imanja po propisima”. Prema informacijama kojima ORCA raspolaže, u praksi do naplaćivanja odštete najčešće ne dolazi jer stočari često nemaju novca da svoja imanja obezbede po propisima ili ne znaju kako da prijave štetu. Zbog toga se u praksi najčešće pribegava odstrelu kao metodi kontrole populacije vuka i smanjenju mogućnosti da dođe do napada na stoku.
Iskustva naučnika iz mnogih država Evrope i Severne Amerike pokazala su da se ubijanjem vukova ne rešavaju problemi poput napada na stoku. Alternative ubijanju vukova i drugih predatora su električne ograde, odnosno tzv. “električni pastiri”, zatim korišćenje obučenih pastirskih pasa za čuvanje stoke ili postavljanje uz vrh ograda linija užadi koje su obeležene obojenim zastavama ili trakama od tkanine koje lepršaju na vetru i odvraćaju vukove od prelaska preko linije ograde.
Kako da nam „i vuk bude sit i ovce na broju“?
Metode zaštite stoke od vuka koje smo naveli, načini su da se vuk sačuva od čoveka i čovek od vuka. Projekti koji pomažu stočarima da primene ove metode, već su sprovedeni u pojedinim zemljama poput Švajcarske i Hrvatske i daju rezultate.
Vuk donosi ekonomske koristi od turizma jer mnogi ljubitelji prirode hrle da vide ili čuju vuka u divljini. Da bi to postalo moguće i kod nas, potrebno je uspostaviti sistem upravljanja populacijom vuka zasnovan na pouzdanim podacima, sprečiti krivolov i regulisati isplatu nadoknade stočarima za štete koje napravi vuk.
Potrebno je razumeti neprocenljivo važnu ekološku ulogu vuka kao inženjera ekosistema koji svojim prisustvom utiče na druge vrste i potrebno ga je zaštititi kako bi buduće generacije imale priliku da posmatraju vuka u divljini i čuju pesmu čopora.
Autor: Tanja Milenković
Ako vam se ovaj tekst dopao, pročitajte i:
Leave A Comment