ŠUME

Šuma visoke vrednosti očuvanja u službi čoveka i prirode

ORCA / Aktivnosti / Šume

aaa

UKRATKO

Zapadni Balkan je jedan od šumama najbogatijih regiona u Evropi. Ovo bogatstvo se odlikuje ne samo velikom površinom pod šumama, nego i velikim brojem biljnih i životinjskih vrsta koje žive u šumskim ekosistemima, kao i lepotom predela.

Šume nam obezbeđuju hranu, čistu vodu i građevinski material, ublažavaju posledice klimatskih promena, a staništa su mnogih divljih vrsta biljaka i životinja. Neodrživo korišćenje šumskih resursa umanjuje njihovu sposobnost da zadovolje rastuće potrebe čovečanstva.

Šuma visoke vrednosti očuvanja je ona šuma čije su vrednosti od izuzetnog značaja za životnu sredinu i biodiverzitet, kao i socio-ekonomski i kulturni razvoj društva.

ORCA javno zastupa koncept šuma visoke vrednosti očuvanja i pruža podršku za njegovu primenu i uvođenje u strategije šumarstva na Zapadnom Balkanu, kako bi se društvene, kulturne, prirodne i ekonomske vrednosti šuma čitavog regiona očuvale i dalje razvijale u korist čoveka i prirode.

Orca Šume

aaa

Orca ŠumeOrca ŠumeOrca Šume

ZAŠTO JE OVO VAŽNO?

Socio-ekonomski razvoj društva

Šume kao prirodni resurs i dobro od opšteg interesa uvek su bile bitan faktor društvenog razvoja i predstavljale su izvor dobara, usluga a time i prihoda. Koncept šuma visoke vrednosti očuvanja doprinosi održivom ekonomskom razvoju društva tako što predstavlja značajan prirodni resurs za ruralni razvoj i osnovu za obezbeđivanje dodate vrednosti proizvoda u oblastima prerade drveta, obnovljivih izvora energije, proizvodnje hrane i turizma.

Zaštita i očuvanje biodiverziteta

Šume su dom brojnim divljim vrstama biljaka i životinja. Upravljanje šumama visoke vrednosti očuvanja doprinosi očuvanju i zaštiti divljih vrsta koje žive u tim šumama ili koje zavise od njih. Očuvanje divljih vrsta omogućava održavanje ekosistemskih usluga značajnih za čoveka i društvo u celini.

Ublažavanje posledica klimatskih promena

Klimatske promene su jedan od najvećih izazova sa kojima se čovečanstvo suočava u savremeno doba. Šume i klima suštinski su povezane: nestanak ili degradacija šuma je i uzrok i posledica klimatskih promena. Efikasno upravljanje šumama visoke vrednosti očuvanja, obezbeđuje održavanje strukture i funkcije šuma koje mogu izdržati klimatske promene i umanjiti njihovo negativno dejstvo na dobrobit ljudi.

Orca ŠumeOrca ŠumeOrca Šume

aaa

PROBLEMI

Glavni razlog nestanka šuma je njihovo neodrživo korišćenje, zasnovano na prekomernoj eksploataciji. Drvo se dominantno eksploatiše za potrebe ogreva i drvne građe, ili se vrši čista seča radi širenja zemljišta za poljoprivrednu proizvodnju. Značajan faktor uništavanja šuma predstavlja i nelegalna seča, koja je i dalje zastupljena u određenim delovima Zapadnog Balkana.

Površina pod šumama koje se minimalno koriste smanjila se na globalnom nivou za 92 mmiliona hektara u periodu 2000-2013. Godine (Living Planet Report 2018, WWF)

Čista seča, nezavisno od veličine površine na kojoj se obavlja, izaziva nestanak i fragmentaciju prirodnih staništa mnogih divljih vrsta biljaka i životinja koje zavise od šumskih staništa. To utiče na smanjenje brojnosti populacija divljih vrsta i ugrožavanje njihovog opstanka, a neretko dovodi i do njihovog potpunog izumiranja. Mnoge od ovih vrsta su ključne za održavanje funkcionalnosti ekosistema i ekosistemskih usluga.

Sa druge strane, drveće apsorubuje ugljen dioksid i pretvara ga u organsku materiju. Na ovaj način šume skladište ugljenik u biomasi. Uništavanjem šuma nestaju značajna «skladišta» ugljenika, koji se tako oslobođen potom «skladišti» u atmosferi i ubrzava procese klimatskih promena. Istovremeno, narušavanjem i gubitkom prirodnih šumskih ekosistema narušavaju se i gube njihove usluge od kulturnog značaja za čoveka kao što su rekreacija, turizam i slično.

aaa

Orca Šume

REŠENJE

Orca Šume

Koncept šuma visoke vrednosti očuvanja definisala je 1999. godine međunarodna organizacija Savet za upravljanje šuma (Forest Stewardship Council – FSC), kao koncept kojim se identifikuju i štite šume koje imaju izuzetnu ekološku, socio-ekonomsku, kulturnu vrednost, odnosno vrednost za očuvanje biodiverziteta i predela.

Upravljači šumskog područja koje je sertifikovano od strane FSC organizacije dužni su da u okviru tog područja identifikuju šume visoke vrednosti očuvanja i da njima odgovorno i održivo upravljaju, na način da neguju i štite sve njihove vrednosti.

Savet za upravljanje šuma (FSC) definiše šest tipova šuma visoke vrednosti očuvanja:

  • Šume u kojima postoji biološka raznovrsnost od globalnog, regionalnog ili nacionalnog značaja;
  • Šume od globalnog, regionalnog ili nacionalnog značaja koje zauzimaju velike površine;
  • Šume u kojima žive retke ili ugrožene vrste ili šume koje podržavaju ugrožene ekosisteme:
  • Šume koje pružaju ekosistemske usluge u kritičnim situacijama kao što su: zaštita od poplava, zaštita od erozije i zaštita od požara;
  • Šume koje su ključne za zadovoljavanje osnovnih potreba lokalnih zajednica za prirodnim resursima;
  • Šume od izuzetnog značaja za tradicionalni i kulturni identitet lokalnih zajednica.

Iako je ovaj koncept prvobitno razvijen za potrebe sertifikacije šuma, on se sve više koristi i u druge svrhe, kao što su zaštita prirodnih resursa a naročito biodiverziteta. Pored toga, mnogobrojne kompanije koje društveno odgovorno posluju primenjuju ovaj koncept u svom svakodnevnom poslovanju.